Vóór onze reis naar Noorwegen ruimden we ons huis grondig op. Toen ik dozen met boeken tegenkwam, aarzelde ik. Ik kan boeken nooit zomaar weggooien. Die had ik ooit aangekocht. “Alles is te vinden op internet”, zei iemand. Maar ook dan geldt dat er altijd één of andere kostprijs is. Ik kwam tot een slotsom. Toegang tot kennis is zelden gratis. Daarover gaat deze post.
“Alles is te vinden op internet”
De aanhangers van het kamp alles is te vinden op internet beweren wel eens dat -als je lang genoeg zoekt- je alles kan vinden. Dat de tijd waarin we de Lage landen moesten afschuimen om informatie te verzamelen voorbij is. Amerikaanse bedrijven als google digitaliseren massaal allerlei werken en steeds meer informatie vindt zijn weg naar digitalisering en uiteindelijk het internet.
Je neemt je smartphone, opent google en vindt alles wat je nodig hebt. Just a click away. En volgens sommigen is dat gratis.
Enkel als kennis vrij circuleert, is er toegang tot kennis
Just a click away. Dat klinkt goed. En eigenlijk ben ik daar zelf heel blij om. Als kennis vrij kan circuleren, dan hebben mensen met weinig toegang tot kennis en onderwijs dankzij deze evolutie ineens méér toegang. Democratisering, heet dat. Zolang ze maar beschikken over een stabiele internetverbinding, is alles mogelijk. Vrij circulerende kennis biedt kansen op snelle vooruitgang.
Bedrijven plaatsen een betaalmuur voor toegang tot kennis
Bedrijven met een board en aandeelhouders beschikken over de mogelijkheid om de toegang tot kennis te beperken. Als die toegang er dan ineens niet meer is, ontstaat er een probleem. Bijvoorbeeld omdat er een betaalmuur ontstaat. Je betaalt dan voor toegang tot kennis. Of omdat je gegevens beschikbaar moet stellen in ruil. Niet gratis dus.
Toegang tot internet is (te) duur
Theoretisch is het zo dat iedereen toegang kan hebben tot internet. Met de smartphone kan je zowat in heel Europa surfen aan je voorwaarden van thuis. Zonder meerkost. De tijd waarin je €60 betaalde omdat je vergat je mobiele gegevens uit te schakelen op een trip naar een Nederlandse winkel, ligt achter ons. Gelukkig. Reizen geeft veel minder zorgen over de kostprijs. (Let wel op met Zwitserland!)
Maar als je bedenkt dat ik voor mijn laatste factuur bij Telenet 143 euro betaalde voor internet, televisie en telefoon, dan besef je dat dat niet zomaar voor iedereen kan. Hoe vrij is deze toegang tot kennis via de smartphone dan? En hoe toegankelijk is informatie en kennis in het algemeen eigenlijk echt? Voor heel wat mensen is dit belachelijk duur.
Toegang tot gespecialiseerde kennis en informatie vind je niet altijd online
Toen ik mijn masterscriptie schreef, zovele jaren geleden, zocht ik mijn toevlucht tot de talloze Nederlandse antiquariaten. De driedelige kroniek van het klooster Windesheim kon ik enkel daar op de kop tikken. Een zeldzaam exemplaar in een bibliotheek was heel snel gereserveerd, en dus minder toegankelijk. Online was die kroniek gewoonweg niet te vinden. Misschien nu wel, ik checkte het niet. Toen zeker niet. Niet gratis dus.
Niet alle verwerking van kennis of informatie kan online
Zoals die driedelige kroniek van het klooster Windesheim zijn er wellicht nog heel wat andere werken. Sommige kan je enkel bereiken door te reserveren en ter plaatse te gaan. En niet iedereen kan er zomaar bij. In het kader van mijn masterscriptie reserveerde ik een handschrift in de Saxionbibliotheek in Deventer. Enkel ter plaatse kon ik het handschrift inkijken. Dat moest fysiek, want zo’n studie kan niet digitaal.
Het kostenplaatje van off line is soms ook hoog
Ik realiseerde me toen ook al dat ik me zo’n trip kon permitteren. Inclusief prospectie, verblijf in een hotel en Valentijnsetentje met mijn meegereisde vrouw. In een bistro die Goesting heette. Het werd mijn meest romantische Valentijn. Ik zou er zo terug naartoe willen gaan. Maar dat terzijde, die trip is niet voor iedereen mogelijk. En dat was mijn punt. En dus is bepaalde, meer gespecialiseerde kennis minder toegankelijk voor sommigen. Niet gratis in elk geval.
Als de verbinding wegvalt, heb je geen toegang tot kennis
Ik haalde mijn inspiratie voor deze blog ook wel in Noorwegen. Waar ik in de zomer 2023 verbleef. Op een trip viel de verbinding plots weg. Geen google maps en geen Spotify. Daar zat ik dan met mijn dure Telenet-roamingmogelijkheden. Als ze niet werken, heb je er niets aan. Zelfde liedje op de berg van Langedrag. Heerlijke ervaring, dat zeker, maar de internetverbinding was er weg.
Een andere taal gebruiken kan een nadeel zijn
Sprak je geen Noors, dan kon je je dus niet behelpen met de qr-code van de vertaling. En zo miste je als niet-Noorssprekende heel wat informatie. Confronterend is dat om te beseffen dat zovelen in eigen land dit ook zo ervaren omdat ze geen of onvoldoende Nederlands machtig zijn.
Blijkbaar beperkt het zich niet tot kansengroepen. Ook niet-Engelstalige wetenschappers verliezen kostbare tijd met het vertalen van hun werk van en naar het Engels. En daar staat een kost tegenover. De lingua franca is sinds de Tweede Wereldoorlog nu eenmaal het Engels, maar niet overal zorgt dat voor meer gelijkheid. Blijkbaar ook niet financieel.
Het besef dat ongelijkheid bestaat, is te weinig aanwezig
We hebben degelijk onderwijs, toegang tot moderne technologie en de nodige financiële middelen. Er is zoveel comfort of zelfs luxe, dat we amper nog stilstaan bij het feit dat elementaire zaken soms gewoon niet voor iedereen zijn weggelegd. Omdat mensen geen toegang hebben, geen financiële middelen of de taal niet machtig zijn.
En we dus soms nederig moeten beseffen dat er nog steeds heel wat ongelijkheid heerst in de wereld. En dat besef is er vaak te weinig om iets te kunnen veranderen. Als kennis niet toegankelijk is, dan blijft ongelijkheid bestaan. Gelukkig zijn er nog momenten waarop we dat kunnen ervaren. En beseffen. Zoals op reis in Noorwegen.
Toegang tot kennis is macht. Een cliché, maar wel waar.
Artifical intelligence trainen
Nu de hele wereld al experimenterend een bijdrage levert om vormen van artificial intelligence te trainen, voltrekt zich (opnieuw) een scenario dat we eerder al zo vaak zagen. ChatGPT is nu nog gratis. En onze gratis (en vrijwillige) bijdrage geeft ons nu een lach met vrienden en wat voldoening. Maar na verloop van tijd zal zo’n bedrijf die kennis capteren en gebruiken. Een betaalmuur ervoor, en hup, de kennis is niet meer toegankelijk. Onze vrijwillige bijdrage leveren we wel gratis, niet?
Navigatiediensten
Nu er amper nog gps-diensten zijn, zijn we nog meer afhankelijk van diensten als google maps of waze. Met duur of (om wat voor reden dan ook) ontoegankelijk geworden internet kan die afhankelijkheid snel verworden tot een probleem. Hetzelfde met vertaalsystemen. Als kennis plots niet meer toegankelijk is, treedt er snel achteruitgang op. Laten we dan met z’n allen maar kritisch en waakzaam blijven.
Toegang tot kennis is gelukkig soms wel gratis
Toegang tot kennis is vandaag onmisbaar. En zoals je hebt kunnen lezen ook zelden gratis. De enige gratis kennis is diegene waar je zelf over beschikt. Los van alle systemen, apps, diensten of hulpmiddelen. Investeren in jezelf en je interne toegang tot kennis loont dus altijd.
Wat zou jij doen als je plots op een berg zonder google maps valt? Juist: je gaat oldschool. Gelukkig heb je opgelet op school en af en toe een (gratis) boek uit de bib gelezen. Die kennis is zelfs vandaag nog volledig gratis.
Eens of helemaal niet? Houd je niet in en reageer hier!